Wstęp – skąd Maroko?
Pomysł na Maroko wpadł spontanicznie. Były ferie, była potrzeba oderwania się od zimy i był tani lot do Marrakeszu. Nie planowaliśmy szczegółowo, ale chcieliśmy zrobić pętlę przez środkową część kraju, z górami, oceanem i odrobiną pustyni. Łącznie przejechaliśmy około 800 km w 7 dni, bez ciśnienia, z wieloma przystankami i z noclegami w klimatycznych miejscówkach.
To był wyjazd, który na długo zostanie z nami – pełen kolorów, smaków, zapachów, ale też kontrastów i codziennego marokańskiego chaosu.
Dzień 1 – Lądowanie w Marrakeszu i kierunek góry Atlas
Wylądowaliśmy w Marrakeszu i od razu wypożyczyliśmy auto. Pierwsze wrażenie: pełna wolna amerykanka na drogach! Motocykle z przyczepkami, dzieci i meble na dachu – zero zasad i jeszcze mniej pasów. Ale Janek za kierownicą dawał radę – z żyłką rajdowca i spokojem tybetańskiego mnicha.
Zatrzymaliśmy się w Marrakeszu na obiad – pierwszy tajine (czyli danie duszone w charakterystycznym stożkowym naczyniu), serwowany w ogródku z telewizorem pokazującym ognisko. Potem klasyk – zakupy owocowe z ulicznych wózków: pomarańcze, mandarynki, awokado, truskawki. I pyszne lokalne chlebki od starszego pana.
Z miasta ruszyliśmy w kierunku gór Atlas i pierwszego noclegu – Kasbah Africa, położonej wysoko w górach. Rodzinka 2+2 za 520 zł to jest dużo jak na Maroko – ale ciekawe miejsce, piękne widoki, świeże powietrze, osiołki, herbatka miętowa i kolacja z lokalnymi przysmakami: tajine, pastą migdałową z olejem arganowym i domowym pieczywem.
Dzień 2 – Przez góry do Taroudant
To był najcięższy drogowo dzień. Jechaliśmy przez góry, gdzie trwał remont drogi – co kilkaset metrów koparka rozbijała zbocze. Staliśmy w korkach w środku pustkowia, a trasa była momentami kompletnie szutrowa. Ale po pięciu godzinach dojechaliśmy do Taroudant.
Po drodze mijaliśmy przełęcz na 2000 m n.p.m. z widokami jak z filmu – klimat przypominał nieco Andy lub Himalaje. W samym Taroudant zamieszkaliśmy tuż przy murach starego miasta, w uroczej miejscówce Dar Turkija z (nieczynnym) basenem. Wieczorem kolacja w stylu berberyjskim, a rano poranny jogging wokół murów – pieski, piach, asfalt, śmiech i zadyszka.
Dzień 3 – Z gór na wybrzeże: Agadir i surferskie Taghazout
Z Taroudant ruszyliśmy do Agadiru – klasycznego kurortu z długą plażą, hotelami, Burger Kingiem i McDonaldem. Spacer po plaży, herbata miętowa pod palmą, zabawy z latawcem na wietrze – ale nie zdecydowaliśmy się na nocleg w mieście.
Zamiast tego pojechaliśmy dalej – do surferskiego Taghazout, gdzie drogi są tylko umownie drogami. Skały, zakręty, strome zejścia. Miasteczko totalnie wyluzowane, pełne Polaków z deskami surfingowymi. Nocowaliśmy w apartamencie z łazienką na korytarzu – nic wielkiego, ale wystarczyło. Rano bieganie po plaży, kąpiele w oceanie, dźwięk wielbłądów i śniadanie z widokiem na piasek.
Dzień 4 – Wydmy, quady i rybny port w Imsouane
Ten dzień był pełen atrakcji. Najpierw piaszczyste wydmy w okolicach Tamri, gdzie wzięliśmy quady i śmigaliśmy po piasku. Zjeżdżaliśmy na tyłkach z wysokich grzbietów, było gorąco, dziko i wesoło.
Potem rybny lunch w Imsouane – podobno najlepsza fala w całym Maroku. Miejsce bardzo autentyczne, brudne i pełne klimatu. W porcie wybraliśmy rybę z lodówki (czy raczej z piasku), pan oczyścił ją na naszych oczach i podał z frytkami. Było swojsko, dziwnie i smacznie.
Dzień 5 – Essaouira: artystyczna dusza Maroka
Essaouira to była nasza ulubiona miejscówka. Otoczona murami, z piękną plażą, kolorowymi bazarami i ogromnym wyborem pamiątek. Szkatułki, przyprawy, rękodzieło, olejek arganowy, skórzane torby – wszystko pachnące i z duszą. Polecamy port rybny i świeże ostrygi – 11 euro za porcję. Dla nas to był idealny balans między lokalnością a dostępnością.
Nocowaliśmy przy plaży, w dość chłodnym apartamencie, ale poranek spędzony boso na ciepłym piasku i kąpiel w oceanie w lutym – tego się nie zapomina.
Dzień 6 i 7 – Marrakesz: chaos i kolor
Ostatni etap – powrót do Marrakeszu. Trafiliśmy na świąteczną niedzielę, więc miasto było w szczytowej formie: tysiące ludzi, motocykle wjeżdżające na targ, wiszące mięso, zapachy (nie zawsze przyjemne), hałas i spaliny. Czuć tu prawdziwą energię Maroka, ale dla nas to było już za dużo.
Miejscówka na nocleg okazała się totalnie nietrafiona – zimno, brudno, ciemno. Na szczęście udało się dogadać z właścicielem i przenieśliśmy się na przedmieścia. Kolejnego dnia odwiedziliśmy jeszcze Dolinę Ourika – pełną sklepików, dzieci sprzedających ametysty i ścieżek prowadzących do wodospadów. Idealne zakończenie – z trekkingiem i miętową herbatą.
Wrażenia, rady, klimat
Maroko nas zaskoczyło – intensywnością, kontrastami i różnorodnością. Środkowa część kraju to połączenie gór, oceanu i półpustyni. Kuchnia? Pyszna. Chlebki, kuskus, pasty z migdałów, herbatki miętowe, duszone tajiny. Wszystko z masą glutenu i zapachu przypraw.
To nie był wyjazd luksusowy – ale był prawdziwy. Pełen spontanicznych decyzji, ciepłych ludzi, lokalnych smaków i szczypty absurdu. Chętnie wrócimy – na północ, na pustynię, albo po prostu znowu pojeździć między osiołkami a surferami.
Wprowadzenie: Maroko – kraj kontrastów i niespodzianek
Maroko potrafi oczarować i zaskoczyć – często w jednej chwili. Z jednej strony to chaotyczne targi, tłumy, zapach przypraw i uliczny gwar. Z drugiej – cisza gór Atlasu, herbatka z miętą pitya nad rzeką, plaże Atlantyku i ślady karawan sprzed wieków. To kraj, który łączy w sobie wpływy arabskie, berberyjskie i europejskie, tworząc wyjątkowy kulturowy miks.
Leżące w północno-zachodniej Afryce Maroko graniczy z Algierią, Saharą Zachodnią oraz hiszpańskimi enklawami Ceuta i Melilla. Kraj jest monarchią konstytucyjną – rządzi nim król Mohammed VI, a historia dynastii Alawitów sięga XVII wieku.
Paszport, waluta i inne przyziemności
Dla Polaków Maroko jest krajem bezwizowym – wystarczy paszport ważny co najmniej 6 miesięcy. Na granicy wypełnia się prostą kartę lokalizacyjną. Nie są wymagane żadne szczepienia ani testy.
Walutą jest dirham marokański (MAD), a kurs zazwyczaj wynosi około 1 euro = 10–11 MAD. Warto mieć gotówkę – zwłaszcza poza dużymi miastami. Płatność kartą często nie jest możliwa, nawet w hotelach i restauracjach.
Kraj ludzi przedsiębiorczych
Marokańczycy są otwarci, gościnni i niezwykle zaradni. Wielu z nich prowadzi własne warsztaty, sklepiki, kawiarnie. Na prowincji dominują rolnictwo i rękodzieło, w miastach – usługi, handel i turystyka. Mimo dynamicznego rozwoju gospodarczego (w tym sektora nowych technologii), Maroko pozostaje krajem rozwijającym się. Kontrast pomiędzy zamożnymi dzielnicami miast a biedniejszymi regionami górskimi czy wiejskimi jest bardzo widoczny.
Miętowa herbata jako rytuał
Trudno wyobrazić sobie Maroko bez miętowej herbaty – zwanej tu „berberyjską whisky”. To nie tylko napój, ale prawdziwy rytuał gościnności. Parzy się ją w metalowych imbrykach, często z dodatkiem czarnej herbaty i dużej ilości cukru. Kluczowy moment to nalewanie – zawsze z wysokości, do małych szklaneczek – by „napowietrzyć” napar i uwolnić aromaty. Picie herbaty to społeczna czynność – powolna, ceremonialna, zawsze w towarzystwie.
Z Marrakeszu na stok narciarski
Choć może się to wydawać nieprawdopodobne, w Maroku można… pojeździć na nartach. Ośrodek Oukaimeden w górach Atlas znajduje się zaledwie 75 km od Marrakeszu. To najwyżej położony stok narciarski w całej Afryce (ponad 2600 m n.p.m.), dostępny nawet podczas jednodniowego wypadu z miasta. Zimą śnieg pojawia się tam regularnie, a zjazdy odbywają się z widokiem na berberyjskie wioski.
Filmowy raj
Maroko ma długą historię jako plener filmowy – nieprzypadkowo. Różnorodność krajobrazów, dobra pogoda i stosunkowo niskie koszty przyciągają ekipy z całego świata. Jednym z najbardziej znanych miejsc jest Aït Benhaddou – ufortyfikowana gliniana wioska na skraju Sahary, wpisana na listę UNESCO. To właśnie tu kręcono sceny do „Gladiatora”, „Lawrence’a z Arabii”, a także „Gry o tron”.
Kuchnia marokańska – aromaty, przyprawy i gluten
Marokańska kuchnia to uczta dla zmysłów – pełna kolorów, zapachów i tekstur. Królują dania jednogarnkowe: tajine (duszone mięsa i warzywa w charakterystycznym glinianym naczyniu z pokrywką) oraz kuskus, serwowany z warzywami, ciecierzycą i jagnięciną. Często dodatkiem jest harira – pożywna zupa z soczewicy i pomidorów.
Nie sposób pominąć pieczywa – chlebki khobz są obecne w każdym posiłku. Czasem cienkie i chrupiące, czasem grube jak pita, czasem przypominające naleśniki smażone na maśle. W kuchni obecne są również dania z migdałów, oliwek, pomarańczy i oleju arganowego – którego używa się zarówno w sałatkach, jak i deserach.
Ważny detal: marokańska kuchnia nie istnieje bez przypraw – kumin, kolendra, szafran, imbir i słodka papryka są używane codziennie, w każdej możliwej kombinacji. Jedzenie często jest słodko-słone, lekko pikantne, i… zawsze świeże.
Dla dzieci? Wbrew pozorom łatwo znaleźć coś prostego – gotowane warzywa, ryż, mięso z grilla, naleśniki z miodem. Trzeba tylko uważać na słodycze – są często bardzo, bardzo słodkie.
Języki w Maroku – nie tylko arabski
Językiem urzędowym w Maroku jest arabski (odmiana marokańska – darija), ale równie powszechnie mówi się tu w berberyjskim – który ma kilka regionalnych dialektów.
Na co dzień w miastach bardzo dobrze działa też francuski – pozostałość po czasach protektoratu. Większość znaków drogowych, menu w restauracjach i opisy w muzeach występuje w dwóch językach: arabskim i francuskim.
Co ciekawe, w turystycznych miejscach bez problemu dogadasz się po angielsku – zwłaszcza młodsze osoby uczą się tego języka w szkole. W nadmorskich miejscowościach (jak Taghazout, Essaouira czy Imsouane) angielski funkcjonuje już prawie jak trzeci język narodowy.
Targowanie się – rytuał i teatr
Zakupy w Maroku to nie transakcja, to gra społeczna. Targowanie się jest wpisane w lokalną kulturę – i absolutnie oczekiwane. Jeśli coś ma „cenę stałą”, to zazwyczaj tylko w supermarkecie.
Jak to wygląda w praktyce?
– Sprzedawca podaje cenę „z powietrza”, często kilkukrotnie zawyżoną.
– Ty reagujesz śmiechem, zdziwieniem lub grzecznym: „to za drogo”.
– On wtedy robi gest rozpaczy i pyta: „A ile chcesz zapłacić?”.
– I tak zaczyna się taniec słów, w którym wygrywa ten, kto się nie spieszy i dobrze udaje, że jest gotów odejść.
Ważne: nie chodzi o to, żeby oszukiwać czy kombinować. Chodzi o dialog i rytuał – moment wymiany, zbliżenia się kultur. Czasem dostaniesz miętową herbatę w trakcie rozmowy, czasem sprzedawca przeprowadzi Cię przez pół souku, żeby pokazać towar „od kuzyna”. Trzeba się z tym oswoić – a najlepiej: potraktować to z humorem.